ความเป็นมาของโครงการ
โครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน – ปากท่อ เป็นหนึ่งโครงการภายใต้ แผนแม่บทการพัฒนาทางหลวงพิเศษระหว่างเมืองระยะ 20 ปี พ.ศ. 2560 – 2579 ซึ่งจัดว่ามีลำดับความสำคัญสูง มีแนวสายทางเชื่อมต่อกับโครงการทางพิเศษสายพระราม 3 – ดาวคะนอง – วงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานครด้านตะวันตก บริเวณด่านบางขุนเทียนของการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (กทพ.) ดังนั้น การก่อสร้างโครงการจะเป็นการเติมเต็มโครงข่ายทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง รองรับการเดินทางและขนส่งสินค้าระหว่างกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ลงสู่พื้นที่ภาคใต้ของประเทศ สามารถแบ่งเบาปริมาณจราจรบนทางหลวงหมายเลข 35 (ถนนพระราม 2) อีกทั้ง จะเป็นโครงข่ายเส้นทางสำคัญที่ช่วยผลักดันให้เกิดการขยายตัวทางด้านเศรษฐกิจ สังคม การท่องเที่ยว ตลอดจนส่งเสริมให้เกิดความมั่นคงด้านการคมนาคมขนส่งทางถนนในการเดินทางและขนส่งสินค้าลงสู่พื้นที่ภาคใต้ของประเทศ
รายละเอียดโครงการ ประกอบด้วย
1. แนวเส้นทาง
แนวเส้นทางโครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน - บ้านแพ้ว (M82) มีจุดเริ่มต้นเชื่อมต่อได้โดยตรงกับโครงการทางพิเศษ สายพระราม 3 – ดาวคะนอง – วงแหวนรอบนอกกรุงเทพมหานครด้านตะวันตก ซึ่งดำเนินการก่อสร้างโดยการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (กทพ.) และสิ้นสุดที่บริเวณเขตพื้นที่อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร ระยะทางรวมประมาณ 25 กิโลเมตร มีด่านเก็บเงินค่าธรรมเนียมผ่านทาง จำนวน 6 แห่ง ได้แก่1) ด่านพันท้ายนรสิงห์
2) ด่านมหาชัย 1
3) ด่านมหาชัย 2
4) ด่านสมุทรสาคร 1
5) ด่านสมุทรสาคร 2
6) ด่านบ้านแพ้ว
แนวเส้นทางโครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง บางขุนเทียน-บ้านแพ้ว (M82)
2. รูปแบบการก่อสร้าง
โครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน – บ้านแพ้ว (M82) มีรูปแบบเป็นการก่อสร้างเป็นทางยกระดับบนทางหลวงหมายเลข 35 (ถนนพระราม 2) ตามมาตรฐานทางหลวงพิเศษมีการควบคุมการเข้าออกอย่างสมบูรณ์ โดยดำเนินการก่อสร้างแบ่งออกเป็น 2 ช่วง คือช่วงที่ 1 ช่วงบางขุนเทียน - เอกชัย
โครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน – บ้านแพ้ว ช่วงบางขุนเทียน – เอกชัย (M82) โดยมีจุดเริ่มต้นบริเวณ กม. 9+731 ในเขตพื้นที่สมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสาคร กม. 20+295 ในเขตพื้นที่อำเภอเมืองสมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสาคร ระยะทาง 10.564 กิโลเมตร เป็นทางยกระดับ 6 ช่องจราจร มีจุดขึ้น - ลง จำนวน 2 แห่ง ได้แก่ ด่านฯ พันท้ายนรสิงห์ และด่านฯ มหาชัย 1 โดยเก็บค่าผ่านทางแบบคิดตามระยะทาง (ระบบปิด) ปัจจุบันกรมทางหลวงกำลังดำเนินการก่อสร้างโดยใช้เงินงบประมาณแผ่นดิน
ช่วงที่ 2 ช่วงเอกชัย - บ้านแพ้ว
โครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน – บ้านแพ้ว ช่วงเอกชัย - บ้านแพ้ว (M82) โดยมีจุดเริ่มต้นบริเวณ กม. 20+295 ในเขตพื้นที่อำเภอเมืองสมุทรสาคร จังหวัดสมุทรสาคร และสิ้นสุดบริเวณ กม. 36+645 ในเขตพื้นที่อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร รวมระยะทางประมาณ 16.350 กิโลเมตร โดยออกแบบเป็นทางยกระดับขนาด 6 ช่องจราจร มีจุดขึ้นลงจำนวน 4 แห่ง ได้แก่ ด่านฯ มหาชัย 2 ด่านฯ สมุทรสาคร 1 ด่านฯ สมุทรสาคร 1 และด่านฯ บ้านแพ้ว โดยเก็บค่าผ่านทางแบบคิดตามระยะทาง (ระบบปิด) กรมทางหลวงมีแผนการก่อสร้างโดยใช้แหล่งเงินจากเงินทุนค่าธรรมเนียมผ่านทาง ซึ่งคณะรัฐมนตรีได้มีมติเห็นชอบให้ดำเนินโครงการแล้ว เมื่อวันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2564 วงเงิน 19,700 ล้านบาท ปัจจุบันอยู่ระหว่างหาตัวผู้รับจ้าง
3. การจัดเก็บค่าผ่านทาง
การจัดเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทาง กรมทางหลวงได้กำหนดให้จัดเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทางแบบระบบปิด (Closed System) โดยเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทางแบบคิดตามระยะทาง ซึ่งใช้ระบบจัดเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทางแบบเงินสด (Manual) ระบบจัดเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทางอัตโนมัติ (ETC) ซึ่งสามารถรองรับระบบการเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทางแบบไม่มีไม้กั้น หรือ Multi-Lane Free Flow (MLFF) ได้
ภาพตัวอย่างทัศนียภาพด่านเก็บค่าผ่านทาง
ทั้งนี้ ได้กำหนดอัตราค่าธรรมเนียมผ่านทางที่เหมาะสม สอดคล้องกับสภาพเศรษฐกิจและสังคม
ในปัจจุบัน โดยพิจารณาจากการวิเคราะห์รายได้ค่าผ่านทางที่คาดว่าจะจัดเก็บได้ในอนาคต และอัตราผลตอบแทน ทางเศรษฐกิจของโครงการ สรุปอัตราค่าผ่านทางได้ ดังนี้
| ประเภทรถ | อัตราค่าผ่านทาง (อัตราแรกเข้า + อัตราคิดตามระยะทาง) |
| รถยนต์ 4 ล้อ | 10 บาท + 2.0 บาท/กม. |
| รถยนต์ 6 ล้อ | 16 บาท + 3.2 บาท/กม. |
| รถยนต์มากกว่า 6 ล้อ | 23 บาท + 4.6 บาท/กม. |
4. ระบบการบริหารจัดการ
เพื่อความสะดวก รวดเร็ว ปลอดภัยในการเดินทางของผู้ใช้ทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องจัดให้มีระบบต่าง ๆ ดังนี้1) ระบบควบคุมการจราจร (Traffic Control Surveillance System)
เป็นระบบที่มีความสำคัญต่อการให้บริการแก่ผู้ใช้ทางเป็นอย่างมาก และยังช่วยลดโอกาสในการเกิดอุบัติเหตุและช่วยให้การจราจรมีความสะดวกรวดเร็ว โดยมีการควบคุมและการสั่งการจากศูนย์ควบคุมการจราจรกลาง (Central Control Building: CCB) เพื่อควบคุมจากอาคารควบคุมที่ประจำอยู่ในแต่ละด่านเก็บค่าธรรมเนียมผ่านทาง โดยกรมทางหลวงได้ออกแบบให้มีการติดตั้งระบบควบคุมการจราจรต่าง ๆ สำหรับโครงการฯ ประกอบด้วย
ระบบกล้องโทรทัศน์วงจรปิด (Close Circuit Television System, CCTV)
สำหรับการตรวจตราสภาพการจราจรบนทางพิเศษ
ระบบตรวจนับจำนวนยานพาหนะ (Vehicle Detector System, VDS)
โดยติดตั้งทุกช่องจราจร เพื่อนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์สภาพจราจร
ระบบโทรศัพท์ฉุกเฉิน (Emergency Telephone System, ETS)
เพื่อรองรับการติดต่อสื่อสารของผู้ใช้ทางกับเจ้าหน้าที่ ควบคุมการจราจร ในกรณีที่ผู้ใช้ทางต้องการความช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่
ระบบโทรศัพท์ (IP Phone)
เป็นระบบโทรศัพท์รองรับการสื่อสารระหว่างด่านเก็บเงิน
ระบบป้ายปรับเปลี่ยนข้อความ (Variable Message Sign, VMS)
ใช้บอกและแสดงข้อมูลต่างๆ เพื่อแนะนำและเตือนผู้ใช้ทาง
ระบบป้ายสัญญาณปรับได้ (Matrix Sign, MS)
ใช้แสดงสัญญาณลักษณะและเครื่องหมายจราจรที่เปลี่ยนแปลงได้
ระบบนาฬิกามาตรฐาน (Clock System)
เป็นเวลามาตรฐานเพื่อใช้เปรียบเทียบเวลาที่แม่นยำและเที่ยงตรงของระบบเก็บค่าผ่านทางและระบบอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
ระบบวิทยุสื่อสาร (Radio Communication)
ใช้เป็นตัวรับ-ส่งสัญญาณสำหรับการติดตั้งสื่อสารต่างๆ ให้ครอบคลุมพื้นที่โครงการ
ระบบสื่อสารข้อมูล (Graphic Display Panel)
ทำหน้าที่รับ-ส่ง ข้อมูลของระบบการควบคุมการจราจร และระบบจัดเก็บค่าผ่านทางมายังศูนย์ควบคุม
ระบบคอมพิวเตอร์ควบคุมจราจร (Central Computer System, CCS)
มีหน้าที่หลักในการจัดการข้อมูลรวมที่ศูนย์ควบคุม (CCB)
ระบบเครือข่ายสื่อสารข้อมูล (Communication Network System)
เป็นระบบสื่อสารหลัก (Backbone) มีหน้าที่หลักในการรับ-ส่งข้อมูล
ผ่านโครงข่ายไฟเบอร์ออพติก
ระบบจ่ายไฟให้กับอุปกรณ์บนสายทาง (Power Network)
ระบบรักษาความปลอดภัยอาคาร (Building Security System)
2) ระบบกู้ภัย
โครงการได้ออกแบบให้มีระบบกู้ภัยตลอดสายทาง เพื่ออำนวยความปลอดภัย และช่วยเหลือผู้ใช้ทางในยามฉุกเฉิน ให้สามารถเข้าถึงพื้นที่เกิดเหตุภายในช่วงระยะเวลาที่กำหนด
5. มาตรการลดผลกระทบสิ่งแวดล้อมและชุมชน
การศึกษาความเหมาะสมทางด้านเศรษฐกิจ วิศวกรรม และผลกระทบสิ่งแวดล้อม (Feasibility Study) โครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง โครงการก่อสร้างทางยกระดับบนทางหลวงหมายเลข 35 สายธนบุรี – ปากท่อ (ถนนพระราม 2) ดำเนินการแล้วเสร็จเมื่อปี 2557 ต่อมากรมทางหลวงว่าจ้างที่ปรึกษาให้ดำเนินการสำรวจและออกแบบรายละเอียด (Detail Design) โครงการฯ โดยได้ดำเนินการสำรวจและออกแบบรายละเอียดแล้วเสร็จ เมื่อปี 2558 สำหรับรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ได้ผ่านความเห็นชอบจากคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ (กก.วล.) เมื่อวันที่ 22 เมษายน 2562สถานะและแผนการดำเนินโครงการ
สถานะการดำเนินงานของโครงการทางหลวงพิเศษระหว่างเมือง สายบางขุนเทียน - บ้านแพ้ว ช่วงเอกชัย – บ้านแพ้ว (M82) มีรายละเอียดดังนี้
1) การออกแบบรายละเอียด (Detail Design) แล้วเสร็จ
2) รายผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) ได้รับความเห็นชอบจากคณะกรรมการสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ (กก.วล.) แล้ว
3) งานโยธาช่วงช่วงบางขุนเทียน - เอกชัย อยู่ระหว่างก่อสร้าง มีความก้าวหน้า 74.97%
4) งานโยธาช่วงเอกชัย - บ้านแพ้ว อยู่ระหว่างก่อสร้าง มีความก้าวหน้า 5.26%
5) งานระบบพร้อมบริหารจัดการและงานบำรุงรักษาทาง O&M ทั้งโครงการ ปัจจุบันคณะกรรมการนโยบายร่วมลงทุนฯ อนุมัติรูปแบบการร่วมลงทุนแล้ว เมื่อเดือนสิงหาคม 2565 และอยู่ระหว่างเสนอ ครม. พิจารณาอนุมัติโครงการ